İŞ DÜNYASININ MELEKLERİ

TÜRKİYE’NİN GERÇEK ANLAMDAKİ İLK MELEK YATIRIMCI AĞI GALATA BUSINESS ANGELS ÜYELERİ SADECE PLATİN İÇİN BİR ARAYA GELDİ. PEKİ KİM BU MELEKLER? NE İŞ YAPARLAR? NASIL YATIRIM KARARI ALIRLAR? İLGİLENDİKLERİ ALANLAR NELER? MELEK YATIRIMCILAR HAKKINDA MERAK ETTİKLERİNİZ BU ÖZEL DOSYADA…

Oya Yalıman / oya.yaliman@platinonline.com
Fotoğraf / Zeynel Abidin Ağgül
Kapak tasarım / Meral Erdoğan

Yıl 1996... Stanford’da doktora yapan Sergey Brin ve Larry Page, ‘BackRub’ adlı arama motoru için birlikte çalışmaya başlarlar. Fikirlerinin hayata geçmesi için sitelerinin bir sunucuda olması gereklidir fakat sunucu fiyatları iki öğrencinin karşılayamayacağı kadar pahalıdır. Bu zorlu şartlara rağmen Larry, düşük kapasiteli bilgisayardan çok başarılı bir sunucu ortaya çıkarmayı başarır. Bir yıl gibi kısa bir sürede BackRub, bağlantı analizi başarısıyla ünlenmeye başlar. 1998 yılının ilk yarısında Larry ve Sergey, projelerini mükemmel hale getirmek üzere çalışmalara devam ederler. Terabyte boyutundaki ucuz diskleri alarak Google.com’un ilk veri merkezini Larry’in yurt odasında kurarlar. Bu ilk adımın sonrasında üniversitede bir ofis açarlar ve potansiyel yatırımcıları bu ofise davet ederler.
Ofise ilk gelen isim Yahoo’nun kurucusu ve arkadaşları olan David Filo’dur. Filo, iyi bir iş çıkardıklarını kabul etmekle birlikte “Projeyi tümüyle geliştirdiğiniz ve ölçeklenebilir duruma getirdiğinizde tekrar konuşalım” der. Yani yurt odasından çıkmalarını sağlayacak ve Google.com için satın aldıkları terabyte boyutundaki sabit disklerinden kaynaklanan kredi kartları borçlarını ödeyecek maddi desteği bulamazlar. Bu sonuçsuz görüşmeden sonra Sergey ve Larry doktora tezlerini bir kenara bırakıp bir melek yatırımcı aramaya karar verirler ve Sun Microsystems’in kurucularından Andy Bechtolsheim’in kapısını çalarlar. Bechtolsheim, ilk bakışta yapılan işte çok büyük bir potansiyel olduğunu görür ve Google Inc. adına 100 bin dolarlık bir çek yazar. Ancak yasal olarak Google Inc. henüz kurulmadığı için çeki tahsil etmek mümkün değildir. İki genç aile fertleri ve arkadaşlarından topladıkları paralarla şirket kurma çalışmalarıyla uğraşırken, çek birkaç hafta Larry’nin çekmecesinde bekler. Sonunda şirket kurulur.

PARADAN ÇOK AKLA İHTİYAÇ VAR
Bu yatırımdan sonra ispatladıkları iş modeli üzerine çok daha fazla yatırım çekmeyi başarırlar ama bugün 114 milyar dolar piyasa değerine ulaşan Google’ın bu büyük başarı öyküsünün başlangıcında iki genç girişimci ve bir melek yatırımcı bulunuyor. Google gibi Facebook, Apple, Youtube, Hotmail ve Skype’ın kurucuları da ilk desteği bir melek yatırımcıdan aldılar. Örneklerin sayısını artırmak mümkün. Girişimcinin yatırım hayat döngüsüne baktığımızda ilk ciddi yatırımların genelde melek yatırımcılar tarafından yapıldığını ve iş planı pazarda ispatlandıktan sonra daha büyük ölçekli yatırımcılar çektiğini görüyoruz.
Bununla beraber ilginç bir istatistiği de paylaşalım. Amerika’da Kauffman Foundation tarafından yapılan bir araştırmaya göre ilk yatırımlarını melek yatırımcılardan alan girişimcilerin başarı olasılığı, ilk yatırımlarını kurumsal yatırımcılardan alan girişimcilere göre daha fazla… Çünkü girişimciler projelerini hayata geçirirlerken ilk aşamada paradan çok akıl ve rehberlik ihtiyacı duyuyorlar.

TÜRKİYE’DEKİ DURUM
Özellikle Amerika ve Avrupa’da 90’lı yıllarda gelişmeye başlayan bu kavram, Türkiye’de son birkaç yıldır gündemde… Bugün Türkiye’de ise birçok girişimcinin birçok başarılı fikri, fon bulunamadığı için başlangıç aşamasında sona eriyor. Türkiye’de hali hazırda melek yatırımcı istatistikleri herhangi bir kurum ya da dernek tarafından takip edilmiyor ve raporlanmıyor. Melek yatırımcıların tanımına baktığımızda Türkiye’de bu tanıma uygun yatırımcıların sayısının arttığından bahsedebiliriz ancak somut bir istatistiksel bilgiye maalesef henüz sahip değiliz. Fakat şunu biliyoruz ki 2010 yılında 16 yatırımcı Inovent Yatırım ve İş Geliştirme Direktörü Elbruz Yılmaz öncülüğünde bir araya gelerek İstanbul’daki ilk melek yatırımcı derneğini Galata Business Angels (GBA)adıyla kurdu. Mynet’in kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Emre Kurttepeli derneğin başkanlığını, Kutlu Kazancı ise genel sekreterliğini yürütüyor… Derneğin üye sayısı ise 24. Hedef, teknoloji girişimcilerinin uluslararası başarılar yakalamasına öncülük etmek... Üyelerin tümü, bu hedef doğrultusunda hem fon hem de bilgi birikimlerini girişimcilere kullandırmaya hazır. Ancak öncelikle görmek istedikleri girişimcilerin fikirlerinin uygulanabilirliği… Geçtiğimiz yıl Amerika’daki melek yatırımcılar tarafından yeni şirketlere yapılan yatırım tutarı 17.7 milyar Euro. Bu hacmin oluşmasındaki başlıca itici güç ise vergi teşvikleri... Ekonomik anlamda bu yatırımların yaptığı etki ise gerçekten kayda değer… GBA Başkanı Emre Kurttepeli, “Türkiye’de de artık mevcut girişimcilere ve melek yatırımcılara yatırım yapmayı ve kolaylaştırıcı araçlar ve mevzuat ve teşvikleri sağlayan programlar sunulmalı” diyor. Galata Business Angels’ın amaçlarından biri de melek yatırımcıların aktivitelerini mümkün olduğunda istatistiksel bir şekilde takip etmek ve melek yatırımcıların ekonomiye olan direkt ve endirekt katkılarını kantatif bir şekilde irdeleyebilmek… Türkiye’de GBA dışında LabX ve ODTÜ Teknokent Teknoloji Yatırımcıları olmak üzere iki melek yatırımcı ağı var ve aktif olarak çalışmalarını sürdürüyorlar.

GBA PLATİN İÇİN BULUŞTU
Kuruluşunun birinci yılını tamamlayan GBA üyeleri ile ParkHyatt’ta bir araya gelerek Türkiye’de hızla gelişen bu yatırım modelini masaya yatırdık. GBA’nın üye profili ağırlıklı olarak internet yatırımcılarından oluşuyor ve bu profil akıllara “GBA yalnız internet tabanlı teknoloji girişimlerine mi destek olur?” sorusunu getiriyor. GBA Başkanı Emre Kurttepeli’nin bu soruya yanıtı net bir şekilde ‘hayır’. GBA’ya ulaşan ve değerlendirmeye aldıkları projelerin çoğunluğunun internet tabanlı iş fikirlerine dayandığını söyleyen Kurttepeli, “Türkiye’de internete dayalı yatırım ve girişimci ekosistemi çok hızlı gelişiyor. Bu gelişime paralel olarak bize ulaşan çoğu iş fikri de yine internet tabanlı modeller üzerine kurulu oluyor. GBA da bu fikirleri değerlendirmeye alıyor. Sektörel anlamda odaklandığımız alanlar internet, mobil, yazılım ve bilişim sektörleri olarak sıralanabilir. Melek yatırımcılığın temel özelliklerinden biri de bildikleri, tanıdıkları ve etki yaratabilecekleri sektörlere yatırım yapmaktır. GBA da üyelerinin uzmanlık alanlarına paralel projeleri değerlendirmeye alır” diyor. GBA’nın çok spesifik bir sektörel odaklanmaya gitmediğini ancak bilmedikleri sektörlere girmediklerinin altını çizen Kurttepeli, sözlerine şöyle devam ediyor: “Tam anlamıyla değerlendirme yapamadığımız ve kantatif olarak riski hesaplayamadığımız projelerle ilgilenmiyoruz. Örneğin sektörel anlamda biyo teknoloji gerek Türkiye’deki proje darlığı gerekse yatırım gereksinimlerinin yüksekliğinden dolayı yatırım odağımızın dışında kalan bir sektör diyebilirim.”

“GİRİŞİMCİ KALİTESİNİ VE SAYISINI ARTIRMAYI HEDEFLİYORUZ”
Peki GBA’nın bir girişimciye sunduğu imkanlar ve imkan sunacağı girişimcide aradığı kriterler neler? Derneğin girişimcilere sunduğu çeşitli desteklerin söz konusu olduğunu belirten Kurttepeli, bu desteklerin başında rehberlik ve yönlendirmenin geldiğini özellikle vurguluyor. GBA’nın kuruluş amaçları arasında Türkiye’deki girişimci kalitesini ve sayısını artırmaya yönelik bilgilendirme, rehberlik ve araştırma çalışmalarının da bulunduğunu dile getiren Kurttepeli, bu kapsamda her üç ayda bir yaptıkları GBA Girişim Akademi’lerinde önceden belirlenmiş bazı kriterlere göre seçtikleri girişimcileri yoğun bir koçluk egzersiz programından geçirdiklerini sözlerine ekliyor. Bu egzersizlerin amacı kuşkusuz girişimcinin iş planını irdelemek, eksikliklerini tamamlamaya yönelik bilgilendirmede bulunmak ve genel hatlarıyla girişimcinin yatırım sunumunu geliştirmek... GBA’nın Girişim Akademi’leri yatırım desteği olmaksızın girişimcilere networking ve iş planlarının rafinasyonu konusunda da destek olabiliyor. Yatırım desteği ise bazı kriterlere ve koşullara göre sunuluyor. GBA’nın üyelerinin beraberce belirlemiş olduğu yatırım kriterlerinin başında ekip ya da girişimcinin alanında bilgili, konuya hakim ve her şeyin başında tutkulu ve sonuç odaklı olması geliyor. Bir diğer önemli kriter ise iş fikrinin hızlı büyüme ve yüksek pazar potansiyeline, özgün değer teklifine, rekabet avantajı yaratabilecek farklılığa sahip olması... Bu kriterlere ilaveten iş fikrinin prototip olsa bile hayata geçmeye başlamış olması gerekiyor.

YATIRIM SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Yatırım Komite’si tarafından GBA’nın değerlendirmesine sunulan projeler ya GBA Girişim Akademi’lerinde ya da özel grup toplantılarında tüm üyeler tarafından değerlendiriliyor. Bu değerlendirme sonucunda yatırım kararı somutlaşırsa grup içerisinde bir lider yatırımcı seçiliyor ve yatırım projesini bu lider yatırımcı yürütüyor. Lider yatırımcının görevi yatırımın gerçekleşmesi için gerekli olan koordinasyon, planlama, araştırma ve uygulama adımlarını atmak ve yatırım yapacak diğer GBA üyelerine rehberlik etmek. Yatırım yapıldıktan sonra ise lider yatırımcı o girişimden sorumlu olarak GBA’daki diğer yatırımcıları bilgilendirmeye ve girişimciyle çok yakın çalışarak iş planının eksiksiz ve muntazam uygulanması için gerekli olan adımları atmaya devam ediyor. Yatırım kararlarının oldukça demokratik bir şekilde alındığını söyleyen Elbruz Yılmaz, “Proje ve girişimci değerlendirmesinin sonucunda önceden belirlenmiş yatırım ihtiyacına göre GBA üyeleri arasında açık talep toplanıyor. Yatırıma katılmak isteyen üyeler yatırım bütçelerini açıklıyor ve bu rakamlara göre ortaklık yüzdeleri belirleniyor. Yatırımlarımız bireysel olarak yapılıyor. Genelde ilk yatırım olduğu için proje değerlemeleri ve yatırım miktarları yönetilebilir ve kompleks olmayan seviyelerde oluyor. GBA üyeleri her zaman küçük ortak olmayı tercih ediyor ancak projenin risk seviyesine göre bazı koruyucu önlemler ve koşullar arayabiliyoruz” diyor.

İLK YATIRIM YAPILDI
Çok genç bir dernek olan GBA’nın ilk yatırımlarından biri de derneğin Fransa’daki kardeş melek yatırım ağı, Sophia Business Angels ile beraber bir internet projesine yapıldı. Gizlilik koşullarından dolayı yatırım miktarı ve proje hakkında detaylı bilgi şu an verilemiyor ancak önümüzdeki aylarda yatırım hakkında bir basın duyurusu yapılacak. GBA’nın hedeflerinden biri Türkiye’de desteklediği projelerin yurtdışı pazarlara da açılabilmesini sağlamak için destek olmak. Bu kapsamda yurtdışındaki diğer melek yatırımcı grupları ile yakın ilişki içerisinde olmaya gayret ediyor. Bu ilişkiler sayesinde projelerin yurtdışı pazarlara giriş strateji ve planlarını çok daha sağlıklı bir şekilde hazırlayabiliyor ve projenin yeni pazarda alacağı riskleri paylaşmaya çalışıyor. Sophia Business Angels ile beraber yapılan yatırımda, yurtdışındaki bir girişimcinin Türkiye’yi kapsayan genişleme planı paralelinde yatırım ortaklığına gidilmiş. Ana hatlarıyla proje internet tabanlı yat ve tekne chartering ve kiralama modeli olarak özetlenebilir.

AYLIK TOPLANTILARDA NELER KONUŞULUYOR?
Elbruz Yılmaz, “Aylık toplantılarımız çeşitli kısa ve orta vadeli konular hakkında fikir alışverişinde bulunduğumuz ve yeni projeleri kısaca özetleyip birbirimize aktardığımız 1-2 saatlik grup görüşmeleri şeklinde geçiyor. Bu konulara ek olarak ilgili olduğumuz sektörlerde olan son gelişmeler hakkında yorumlar paylaşıyor ve GBA’nın aksiyon hareket planı kapsamındaki adımları koordine ediyoruz. Bazı toplantılarımızın sonunda ilgilendiğimiz girişimcileri davet ediyor ve kısa özel görüşmeler yapmaya çalışıyoruz. Aylık toplantılarımıza ek olarak her üç ayda bir yaptığımız Girişim Akademisi toplantılarımızda da önceden seçtiğimiz girişimcileri, yatırım sunumu ve fikir alışverişi için Girişim Akademi’si toplantılarına davet ediyoruz” diyor. Yılmaz, GBA üyeleri için ideal girişimci profilini ise tutkulu, azimli ve tamamen iş fikrinin uygulanmasına ve başarısına odaklanmış, alanında bilgili, deneyimli, mümkünse daha önce farklı iş fikirlerini hayata geçirmiş yada geçirmeye çalışmış, takım çalışmasına ve rehberliğe açık, maddi kazançtan önce müşteriler için anlamlı çözümler yaratmaya odaklanmış ve projenin süreci boyunca aynı motivasyon, kararlılık ve heyecanla çalışabilecek kişi ya da kişiler olarak tarif ediyor.


MELEKLER BROADWAY’DE DOĞDU
MelekYatırımcı (Angel Investor) kavramı, 80’li yıllardaAmerika’da New Hampshire Üniversitesi Profesörü William Wetzel tarafından kullanıldı. Wetzel, riski yüksek Broadway müzikallerini finanse eden yatırımcılara melek benzetmesi yapmayı uygun gördü... Günümüzde ise bu kavram girişimcilere erken aşamalı sermaye yatırımı yapan ve girişimcilerle başarıya ulaşmak için çok yakın çalışan bireysel yatırımcılar için kullanılıyor. Melek yatırımcılar yalnız para değil; akıl, rehberlik ve network de sunarak girişimcilerin başarıya ulaşması için gayret ediyorlar. Melek yatırımcılar, bazen grup olarak ve bazen de bireysel yatırımlar yapıyorlar. Yüksek risk ve getiri teşkil eden projeleri değerlendirip kendi birikimlerini yatırarak girişime iştirak ediyorlar. Melek yatırımcıların geçmişlerine baktığımızda aslında hepsinin başarılı birer girişimci olduğunu görürsünüz. Kurumsal sermayeden önce bir fikrin oluşması ve piyasada ispatlanması için gerekli olan maddi kaynağı sağlamaya çalışırlar. Genelde yatırım aralıkları 50 bin-1 milyon dolar arasında değişir.


KİMLER GBA ÜYESİ OLABİLİR?
GBA üyesiolabilmek içinse her şeyden önce melek yatırımcılığı bilmeli, anlamalı ve icra ediyor olmanız gerekiyor.Mevcut üyelerin ortak noktası yeni iş fikirleri ve girişimcilerle çalışmak konusundaki tutkuları ve hevesleri... Yeni üyelerde aranan temel özelliklerin başında GBA’nın mevcut üyeleri ve grup dinamikleri ile ilgili uyumları geliyor. Çünkü GBA, ortak yatırımlarda yaptığı için üyeler arasındaki uyum ve ahenk çok önemli. Buna ek olarak yeni üyenin maddi ve manevi olgunluğa sahip olması, en az bir başarılı yatırım yapmış olması ve mevcut 2 üye tarafından referans gösterilmesi gerekiyor.


MELEKLERE DAİR SON RAKAMLAR
2010 Avrupa Birliği Amerika
Melek Yatırımcı ağı sayısı: 396 340
Melek Yatırımcı sayısı: 75 bin 259 bin
Proje başına yatırım miktarı: 200 bin Euro 158 bin Euro
Yıllık toplam yatırım miktarı: 4 milyar Euro 17.7 milyar Euro
Kaynak: EVCA, EBAN, NVCA

GBA ÜYELERİ
Emre Kurttepeli Mynet’inKurucusuveYönetimKuruluBaşkanı
SerkanBorançılı Gittigidiyor.com icra KuruluÜyesi
Uğur Şeker DijitalBüro istanbul’un kurucusu ve genel müdürü
Serhat Görgün İnovent AŞ. GenelMüdürü
Nevzat Aydın Yemeksepeti.com CEO’su
Cem Soysal Inventram A.fi. GenelMüdürü
Pınar Yeğin YegiNimmarkasınınkurucusu
Elbruz Yılmaz P.I.Works Başkan Yardımcısı
Kutlu Kazancı We-decide Kurucu Ortağı
Burak Divanlıoğlu Gittigidiyor.com icra Kurulu Üyesi
Burak Büyükdemir Etohum.com’un kurucusu
Numan Numanbayraktaroğlu 212 Venture Capital Kurucu Ortağı
Ömer Faruk Akarca Melek Yatırımcı
Ömer Hızıroğlu inovent AŞ. Hukuk Müşaviri ve Teknoloji Transfer Direktörü
Melih Ödemiş Yemeksepeti.com Teknoloji Direktörü ve Kurucu Ortağı
Ali Karabey 212 Venture Capital Kurucu Ortağı
Juliana Garaizar Sophia Business Angels Yöneticisi
Candace Johnson Sophia Business Angels Kurucusu
Sina Afra Markafoni Yönetim Kurulu Başkanı
Ziya Boyacıgiller Airties Kurucu Ortağı
Ferhan Cook Any Screen Productions Kurucu Ortağı
Jim Cook Any Screen Productions Kurucu Ortağı
Altuğ Acar MiventoGenelMüdürüveKurucu Ortağı
Fulvio Villa GEFCO Türkiye Genel Müdürü

PLATİN DERGİSİ NİSAN 2011